Yüzüklerin Efendisi'nde hepsine hükmedecek o tek yüzüğün anlamı ne?
視聴回数 642,938 回
0
0
Yüzüklerin Efendisi artık sesli kitap! Storytel'den dinlemek için: https://story.tel/baris-ozcan-LOTR (iş birliği)
---
Yüzüklerin Efendisi, tüm zamanların en çok okunan eserlerinden biri. Kimilerine göre bugüne kadar anlatılmış en güzel hikaye. Ve bu hikayenin merkezinde bir yüzük var. Peki nedir bu yüzük? Neden bu kadar önemli? Bu romanı hiç okumamış, filmlerini hiç izlememiş birine yüzüğü anlatmak isteseydim nereden başlardım?
Nereden başlamalı? Ah evet!
Kitabın kapağından tabiki. Türkçe’nin bir güzelliği olarak kitabın çevirisinde daha ilk kelime Yüzük... ler! O halde bir değil birden fazla yüzükten bahsediyoruz. Evet, gerçekten de öyle. Kitabı açtığımızda her şeyden önce bir yüzük matematiğiyle karşılaşıyoruz. Daha doğrusu yüzükler hakkında bir şiirle... Gerçi şiir ve matematik birbirine o kadar da uzak kavramlar değil ya neyse. Bu cümleler o kadar önemli ki roman daha başlamadan; yayıncının notu, sunuş, önsöz gibi kısımlardan da önce verilmiş. Hatta orijinal İngilizce baskısında içindekiler bölümünden bile önce bu şiir ve yüzük matematiğiyle başlıyoruz hikayeye.
İç içe geçmiş bu iki şiirin ilk yarısında bize bazı sayılar veriliyor. Üç yüzük elflere, yedisi cücelere, dokuzu insanlara, ve biri de karanlıklar efendisine: 3 + 7 + 9 + 1 = 20 yüzükten söz ediliyor. Şiirin ikinci yarısında sonuncu yüzük diğerlerinden ayrıştırılıyor ve onun hepsine hükmedecek o tek yüzük olduğu söyleniyor. 19 yüzüğe karşı 1 yüzük. Yüzük gibi geometrik bir şekille ilgili güzel bir matematik.
Peki onların efendisi kim? O da şiirin ikinci kısmında tarif ediliyor. Kara tahtında oturan Karanlıklar Efendisi. Lord Sauron. O tek Yüzük, İkinci Çağ'da Karanlık Lord Sauron tarafından Orta Dünya'nın özgür halkları üzerinde hakimiyet kurmak için dövüldü. Sauron, onun tüm Yüzükler arasında en güçlüsü olmasını, diğerlerini takanları yönetip kontrol etmesini amaçlamıştı. Diğer Yüzükler kendi başlarına da güçlü olduğundan, Sauron amacına ulaşmak için kendi gücünün çoğunu o Bir'e yatırmak zorunda kaldı.
Böyle bir yüzüğü yaratmak Sauron'u hem güçlendirdi hem de aynı anda zayıflattı. Bunu şöyle açıklayabiliriz. O tek Yüzük ile diğer tüm Yüzüklerin gücünü kontrol edebiliyordu ve bu nedenle yaratılışından sonra, öncesine göre önemli ölçüde daha güçlü hale gelmişti; ancak gücünü Yüzük'e bağlayarak Sauron aynı zamanda ona bağımlı olmuştu.
Burası çok önemli. Hatta o kadar önemli ki eserin yazarı Tolkien, Yüzüklerin Efendisi'nin "gücün dış nesnelere yerleştirilmesi" üzerine bir inceleme olduğunu söylüyor. Peki nasıl yapıyor bu incelemeyi? Yüzüğü farklı karakterle etkileşime sokarak. Bu kitaplarda 982 farklı karakter var. İnsanlar, elfler, hobbitler, cüceler, orklar... Sadece Bilbo ya da Frodo değil; kendi halindeki bahçıvan Sam'den güçlü Elf hükümdarı Galadriel'e; gururlu savaşçı Boromir'den Yüzük bağımlısı yaratık Gollum'a kadar, pek çok farklı özellikteki karakter o Tek Yüzük ile etkileşime giriyor. Yani güçle! Evet bu basit geometrik şekil güç karşısındaki tutumumuzu test ediyor.
Bunu yakın zaman önce yaşadığım tam güneş tutulması deneyimimde iliklerime kadar hissettim. Güneş’ten tam 400 kat küçük olan Ay, ondan tam 400 kat uzakta tam önünden geçti. Gündüzü, geceye çevirdi. Karanlık bir şekil, aydınlığın önünde durdu bir süre ve tam bir yüzük şeklini ortaya çıkardı. Zaten o yüzden bilim insanları da bu doğa olayına “yüzük etkisi” adını vermişler. Biz şu anda bu tür doğa olaylarının ne zaman gerçekleşeceğini tam olarak biliyoruz. Buna göre kendi davranışlarımızı kontrol edebiliyoruz. Ama geçmişte böyle değildi. Binlerce yıl önce bu olayı gören Çin’liler ejderhanın Güneş’i yuttuğunu düşündüler. O yüzden bu kitaptaki ejderhalara şaşırmayın. Aynı olayı Güney Amerika’da gören Inca’lar taptıkları Güneş’in öfkelendiğini zannedip yerin altındaki sığınaklara kaçtılar. O yüzden bu kitaptaki öfkeli cücelere de şaşırmayın.
Yeterince dikkatli bakarsanız gücü ve etkisini her yerde görebilirsiniz. İşte yüzük dediğimiz şey de onu taşıyana bir güç veriyor. O güçle, onu elinde tutan kişinin ahlaki davranışı arasındaki çatışmayı sembolize ediyor bu geometrik şekil.
---
Yüzüklerin Efendisi, tüm zamanların en çok okunan eserlerinden biri. Kimilerine göre bugüne kadar anlatılmış en güzel hikaye. Ve bu hikayenin merkezinde bir yüzük var. Peki nedir bu yüzük? Neden bu kadar önemli? Bu romanı hiç okumamış, filmlerini hiç izlememiş birine yüzüğü anlatmak isteseydim nereden başlardım?
Nereden başlamalı? Ah evet!
Kitabın kapağından tabiki. Türkçe’nin bir güzelliği olarak kitabın çevirisinde daha ilk kelime Yüzük... ler! O halde bir değil birden fazla yüzükten bahsediyoruz. Evet, gerçekten de öyle. Kitabı açtığımızda her şeyden önce bir yüzük matematiğiyle karşılaşıyoruz. Daha doğrusu yüzükler hakkında bir şiirle... Gerçi şiir ve matematik birbirine o kadar da uzak kavramlar değil ya neyse. Bu cümleler o kadar önemli ki roman daha başlamadan; yayıncının notu, sunuş, önsöz gibi kısımlardan da önce verilmiş. Hatta orijinal İngilizce baskısında içindekiler bölümünden bile önce bu şiir ve yüzük matematiğiyle başlıyoruz hikayeye.
İç içe geçmiş bu iki şiirin ilk yarısında bize bazı sayılar veriliyor. Üç yüzük elflere, yedisi cücelere, dokuzu insanlara, ve biri de karanlıklar efendisine: 3 + 7 + 9 + 1 = 20 yüzükten söz ediliyor. Şiirin ikinci yarısında sonuncu yüzük diğerlerinden ayrıştırılıyor ve onun hepsine hükmedecek o tek yüzük olduğu söyleniyor. 19 yüzüğe karşı 1 yüzük. Yüzük gibi geometrik bir şekille ilgili güzel bir matematik.
Peki onların efendisi kim? O da şiirin ikinci kısmında tarif ediliyor. Kara tahtında oturan Karanlıklar Efendisi. Lord Sauron. O tek Yüzük, İkinci Çağ'da Karanlık Lord Sauron tarafından Orta Dünya'nın özgür halkları üzerinde hakimiyet kurmak için dövüldü. Sauron, onun tüm Yüzükler arasında en güçlüsü olmasını, diğerlerini takanları yönetip kontrol etmesini amaçlamıştı. Diğer Yüzükler kendi başlarına da güçlü olduğundan, Sauron amacına ulaşmak için kendi gücünün çoğunu o Bir'e yatırmak zorunda kaldı.
Böyle bir yüzüğü yaratmak Sauron'u hem güçlendirdi hem de aynı anda zayıflattı. Bunu şöyle açıklayabiliriz. O tek Yüzük ile diğer tüm Yüzüklerin gücünü kontrol edebiliyordu ve bu nedenle yaratılışından sonra, öncesine göre önemli ölçüde daha güçlü hale gelmişti; ancak gücünü Yüzük'e bağlayarak Sauron aynı zamanda ona bağımlı olmuştu.
Burası çok önemli. Hatta o kadar önemli ki eserin yazarı Tolkien, Yüzüklerin Efendisi'nin "gücün dış nesnelere yerleştirilmesi" üzerine bir inceleme olduğunu söylüyor. Peki nasıl yapıyor bu incelemeyi? Yüzüğü farklı karakterle etkileşime sokarak. Bu kitaplarda 982 farklı karakter var. İnsanlar, elfler, hobbitler, cüceler, orklar... Sadece Bilbo ya da Frodo değil; kendi halindeki bahçıvan Sam'den güçlü Elf hükümdarı Galadriel'e; gururlu savaşçı Boromir'den Yüzük bağımlısı yaratık Gollum'a kadar, pek çok farklı özellikteki karakter o Tek Yüzük ile etkileşime giriyor. Yani güçle! Evet bu basit geometrik şekil güç karşısındaki tutumumuzu test ediyor.
Bunu yakın zaman önce yaşadığım tam güneş tutulması deneyimimde iliklerime kadar hissettim. Güneş’ten tam 400 kat küçük olan Ay, ondan tam 400 kat uzakta tam önünden geçti. Gündüzü, geceye çevirdi. Karanlık bir şekil, aydınlığın önünde durdu bir süre ve tam bir yüzük şeklini ortaya çıkardı. Zaten o yüzden bilim insanları da bu doğa olayına “yüzük etkisi” adını vermişler. Biz şu anda bu tür doğa olaylarının ne zaman gerçekleşeceğini tam olarak biliyoruz. Buna göre kendi davranışlarımızı kontrol edebiliyoruz. Ama geçmişte böyle değildi. Binlerce yıl önce bu olayı gören Çin’liler ejderhanın Güneş’i yuttuğunu düşündüler. O yüzden bu kitaptaki ejderhalara şaşırmayın. Aynı olayı Güney Amerika’da gören Inca’lar taptıkları Güneş’in öfkelendiğini zannedip yerin altındaki sığınaklara kaçtılar. O yüzden bu kitaptaki öfkeli cücelere de şaşırmayın.
Yeterince dikkatli bakarsanız gücü ve etkisini her yerde görebilirsiniz. İşte yüzük dediğimiz şey de onu taşıyana bir güç veriyor. O güçle, onu elinde tutan kişinin ahlaki davranışı arasındaki çatışmayı sembolize ediyor bu geometrik şekil.
